වංගීස සමඟ විවාදය නරඹන සමහරුන්ට මූලික ප්‍රශ්න දෙකක් ඇති බව පෙනේ. පළමු වැන්න නිවන මෙයයි යනුවෙන් ආරම්භයෙන් ම නො කියා ජනප්‍රිය ථෙරවාද සම්ප්‍රදාය තුළ ඇති ගැටලුවක් ගැන කීමට කාලය ගත කළේ ඇයි ද යන්නයි. දෙවැන්න වංගීස නිවන පට්ට ම පට්ටපල් බොරුවක් කීමට ප්‍රතිචාර දැක්වීමෙන් වැළකීමයි.
පළමු ප්‍රශ්නය ගැන කිවයුත්තේ මේ වන විට ලංකාවේ සමාජයේ විවිධ පුද්ගලයින් නිවන ලෙස විවිධ සංකල්ප නම් කර ඇති බවත් සමහර සංකල්ප නිවනේ නමින් තදින් ව්‍යාප්‍ත වී ඇති බවත් ය. මේ තත්වය බුදු දහම සාමාන්‍ය කතා බහ තුළ දැනගන්නන්ට පමණක් නොව බුදු දහම 'හදාරන්නට' යන්නන්ට ද පොදු වී ඇති බවයි. අනෙක් අතට අභිධර්මය හදාරන අය අභිධර්මයේ මෙසේ කියැවේ යනුවෙන් කියන්නේ මෑත කාලයේ ලියූ පොත්වලින් පෙන්වමිනි. එමෙන් ම මේ පොත් ලියූ අය හා ඒවා ඇසුරෙන් ධර්ම දේශනයේ යෙදෙන අය මගඵල දරන බවට දැඩි සේ විශ්වාස කරන පිරිස් ද බහුල ය.
බුදු දහම පිළිනොගන්නා අයට ද නිවන යන වචනයේ තේරුම් ලෙස ලැබෙන්නේ ජනප්‍රියව පවතින මෙවන් අදහස් කිහිපයකි. උදාහරණයක් ලෙස වංගීස පසුගිය වාරයක සඳහන් කළ කරුණ වූයේ නිර්මාණාත්මක සාපේක්ෂතාවාදීන්ගේ නිවන බුදු දහමේ නිවන නොවන බවත් ඇතැම් බෞද්ධ කණ්ඩායම්වල පිරිස් නිවන පිළිබඳව නිර්මාණාත්මක සාපේක්ෂතාවාදීන් හා ගැටෙන්නේ එනිසා බවත් ය. වැඩි දුරටත් වංගීස තමාට තේරෙන විදිහට ඔවුන් හරි බවත් කීවේ ය.
වංගීසට නිර්මාණාත්මක සාපේක්ෂතාවාදයේ නිවන බුදු දහමේ නිවන ම ද නැද්ද යන්න සම්බන්ධව තර්ක කිරීමට අවශ්‍යතාවයක් නැති වුවත් නිර්මාණාත්මක සාපේක්ෂතාවාදීන්ට එය මඟ හැර යා නො හැකි ය. නිවන යනු මෙසේ යැයි අප කියන විට බොහෝ හුරු පුරුදු පරිදි ඇතැම් බෞද්ධයෝ "ඕක වැරදියි. මෙහෙමයි තියෙන්නේ." කියා තමන් ඉහළින් සලකන මෑතකාලීන අභිධර්ම විවරණයක පිටු අපට පෙන්වති. නැතිනම් අර හාමුදුරුවෝ මෙහෙම කීවා යැයි කියති. මේ ඇතැම්මු මේ කෘති හා දේශනා කෙරේ දරා සිටින්නේ මූලාශ්‍ර ලෙස පමණක් නො වේ. අධික භක්තියකින් යුතුව ය. එනිසා නිවන පිළිබඳ ප්‍රකාශ කිරීමේ දී මේ කණ්ඩායම්වල මතය භයානක ලෙස බලපායි. එනිසා මේ ජනප්‍රිය මූලාශ්‍රවල නිවන පිළිබඳ අපට වෙනස් කතාවක් ඇත්තේ කෙසේ දැයි විස්තර කළ යුතු ය. මේ ජනප්‍රිය අදහස් ගණනාවේ ඇති නිවන නම් ප්‍රතික්ෂේප වී යාම වැළැක්විය හැකි නො වේ. එහෙත් බුදු දහමේ නිවන මේ අදහස් නො වේ. ක්‍රි.ව. එක්දාහේ පමණ ලියවුණු එක්තරා මතභේදකාරී විවරණ ග්‍රන්ථයක් (එක් අතකින් එය ඍජුව හෝ වක්‍රව බටහිර අධ්‍යාපනය ලැබූවන්ට ප්‍රිය වීම නිසාත් ඉතා වැඩියෙන් විස්තරාත්මක බවක් පෙන්වීම නිසාත්) මත වර්තමානයේ අභිධර්මය ගැන ලියන කියන දෑ ලියවීම නිසාත් ඒවා තවදුරටත් බටහිර සංකල්පවලට ගැලැප්පීමට යාම නිසාත් ඇති වූ අර්බුදයකි. ඉතින් නිවන යනු මේ අදහස් ය කියා ම දැනගෙන සිටින බුදු දහම නොපිළිගන්නා කණ්ඩායම් අප නිවන ගැන කියන දේ ද මේ ජනප්‍රිය නිවන් සමඟ පටලවා ගනිමින් අර්ථ විරහිත ප්‍රකාශන බව සිතීමට ඉඩ තිබේ. එනිසා මුලින් ම ගැන ජනප්‍රිය අදහස්වලින් වෙන්විය යුතු ය. ඉන්පසුව නිවන පිළිබඳව බුදු දහමේ අදහස අප කියන්න බවට කරුණු දැක්විය යුතු ය.
යමක සූත්‍රය ගැන මා විස්තර කළේ එබැවිනි. අපට අනුව හා මුල් ථෙරවාද බුදු දහමට අනුව නිවන කෙසේ විස්තර වේ දැයි යමක සූත්‍රයෙන් මම විස්තර කළෙමි. නිවන පිළිබඳව ප්‍රශ්නය මඟ හරින්නේ යැයි උඩින් පල්ලෙන් වීඩියෝව බලමින් සිතන අය යමක සූත්‍රය ඇසුරෙන් මා කළ විග්‍රහය ඇති කොටස නැවත සිහියෙන් යුතුව අසා බැලිය යුතු ය. ජනප්‍රියව ඇති නිවන ගැන අදහස් බොරු බවට කිසි ම ප්‍රතිතර්කයක් නැත. අප බොරු හෝ පට්ටපල් බොරු නොවන බව කියන්නේ මේ අප විස්තර කරන මුල් ථෙරවාද බුදු සමයේ කියැවෙන නිවන ය. මෙයින් නිවන යනු 'ඇත්තකයි' නො කියැවේ. නිවන බොරු හෝ පට්ටපල් බොරු යටතට නො වැටේ.
සමහරු කලබල වන දෙවන කරුණ මෙතැන දී වංගීස පට්ටම පට්ටපල් බොරු යනුවෙන් අලුත් ප්‍රවර්ගයක් යෝජනා කිරීමයි. මා මීට පිළිතුරු නො දුන්නේ මේ පියවරත් සමඟ ම අවුරුදු දෙකක් පුරා ම පැවති වංගීසගේ තර්ක කිරීමේ සීමාව සනිටුහන් වී අවසන් වන බැවිනි. එනම් තුන්වන ප්‍රවර්ගයක් යෝජනා කිරීමෙන් ම ඔහු නිවන බොරු හා පට්ටපල් බොරු ප්‍රවර්ග දෙකට ඇතුළත් කිරීමේ උත්සාහය අත් හැරීමට එකඟ වී අවසන් බැවිනි. එමෙන් ම මාගේ නිවන පිළිබඳව විග්‍රහයත් එය පළමු ප්‍රවර්ග දෙකට නොවැටෙන බවට විග්‍රහයත් පිළිගෙන අවසන් ය.
දැන් මේ වංගීස යෝජනා කරන පට්ටම පට්ටපල් බොරු යන ප්‍රවර්ගය ගැන මා අමුතු කැලඹිල්ලකට පත් විය යුතු ද? වංගීස ඒ පට්ටම පට්ටපල් බොරු යනු කවර ආකාරයේ දැයි විස්තර කළේ ම මා නිවන ගැන කළ විස්තරය කියමින් මේවගේ ඒවා පට්ටම පට්ටපල් බොරු යනුවෙන් නම් කරන බව ය. ඉතින් පට්ට ම පට්ටපල් බොරු යනුවෙන් කීමෙන් නිවන ගැන මා අර කළ විස්තරයට වඩා අලුත් දෙයක් වංගීස කියා නැත. ඉතින් ඒ මගේ ම විස්තරය පිළිබඳව මම කුමකට කැලඹීමකට පත් විය යුතු ද? වංගීස අතින් වූ එක ම දෙය නිකම් ම අලු ත් ලේබලයක් ඇලවීම පමණි. අනිත් අතට වංගීස ම කියූ පරිදි මේ ලේබලය ඔහු ගසන්නේ අනේක විධ වචන (හැඟවුම්) අතරින් අර ප්‍රවර්ග දෙකට අයත් නොවන මෙම වචනයට (හැඟවුමට) ය. වචනයට ලේබලය වැදීමෙන් නම් ඉතින් කොහොමටත් ප්‍රශ්නයක් නැත. අනෙක් අතට සමපේක්ෂී භෞතිකවාදයේ facticity සිට factiality වෙත යන ගමනට මේ ප්‍රකාශය බරපතලව ගතහොත් ඇතිවන පාරාවළල්ල ගැන අධ්‍යයනය කිරීම සිත් ගන්නා සුලු ය.
apophatic theology ගැන හෙවත් නිශේධාත්මක දේවධර්මය ගැන කලින් ද අප සාකච්ඡා කර තිබේ. පැවැත්ම යන වචනය ඉවත් කිරීමෙන් පමණක් එය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමේ නොහැකියාව නැති වෙන්නේ නැත. සාපේක්ෂතාවාදය යනු රේසරයකට ඌනනය වන්නක් නො වේ. මේ දේවධර්මවල දෙවියන්ගේ පැවැත්ම නොකියවුණ ද දෙවියන් පැන නඟිනා ස්ථානයන් ස්ථාපනය වන අයුරු ඇත. ඒවා අනුව ඒවා කිරීමට හැකියාවන් ද ලැබෙනු ඇත. සියල්ල ප්‍රතික්ෂේප කළ හැක්කේ දැනුමේ සීමාව පිළිබඳ තර්කයෙන් ම බව කියන්නේ කෙසේ ද?
දාර්ශනිකයන්ගේ මහා අනෙකාට පමණක් නොව බර්ක්ලේගේ දෙවියන්ට වුවද පැවැත්ම අනිවාර්ය නොවුණත් ඒවා පැන නඟින එසේත් නැත්නම් ඒවා එම මතවාදවල පිහිටන ඊට දායක වන ස්ථාන අනුව ප්‍රතික්ෂේප කිරීම් කිරීම අපහසු නො වේ.
මූලික ප්‍රශ්නය වනුයේ නිර්මාණාත්මක සාපේක්ෂතාවාදය විඥානවාදයට හෝ රේසරයකට (මෙයසූගේ වචන ද ගතහොත් razor of correlation circle) ලඝුව වටහා ගැනීමේ ප්‍රවේශයේ පටු බව වටහා ගැනීමයි.
නිර්මාණාත්මක සාපේක්ෂතාවාදයේ ආරම්භක ආකරය වන ක්‍රියාවලි පිළිබඳව වැඩි කාලයක් වැය කළේ සමපේක්ෂී භෞතිකවාදී ධාරාව ම විඥානවාදයෙන් වෙන්ව හඳුනාගන්නා ප්‍රබල සහසම්බන්ධතාවාදයට සමීප තැනකින් ඇරඹෙන ප්‍රවාදයක් දිගින් දිගට ම භෞතිකවාදයෙන් හා විඥානවාදයෙන් ඛණ්ඩනය ප්‍රකාශ කොට සිටින ස්වකීය වර්ධනය තුළ එක් කාල සීමාවක දී විඥානවාදයේ වාග් කෝෂය වෙත දක්වන අනුරූපීතා සමානතාවන් ලෙස හඳුනා ගැනීමෙන් ඇති වන සාවද්‍ය හඳුනා ගැනීම නිරූපණය කිරීමට ය.
නිර්මාණාත්මක සාපේක්ෂතාවත් පට්ටපල් බොරුවක් පිළිගන්න තාක් කල් අපිට ඉමක් නෑ නේද?
ReplyDeleteකට්ටිය බොහොම පහසුවෙන් අතාරින එකක් තමයි නලින් සිල්වාගෙ මනසත් මනසට සාපේක්ෂ බව. මනසින් තොරව මනසක් ඇතිය කියන්න පුළුවන් අය විඥාන වාදීන්. මනසින් තොරව ලෝකයක් ඇතිය කියන්නෙ භෞතික වාදීන්. ඉතින් මනසක් නැතිකොට මොනවත් නෑ. එතන තමයි නිවන. හැබැයි ඒක අපි සංකල්පයක් විදියට විස්තර කරද්දිම කරන්නේ වැරැද්දක්. එතන වංගීස කියන දේ එක්ක එකඟ වෙන්න වෙනවා. අපිට එතනදී නිවන ගැන දැනුමක් නෑ. නැති විය යුතුයි.
මනසට මනස ඇතුලුව සියල්ල සාපේක්ෂ නම් මනස නැති කොට නැති බවක් ඇති වෙන්නේ නෑ ශූන්‍යතාව වගේ. ඇති බවවත් නැති බවවත් දැනෙන්න කෙනෙක් දෙයක් නැතිව යනවා. පහනක් නිවුණා වගේ. හැබැයි මේකත් මගේ සංකල්පයක්. ඉතින් මේ විස්තරයම නිර්මාණාත්මක සාපේක්ෂතාව අනුව බොරුවක්. ඕක පිළිගන්නේ නැතිව වටේ යන්න ගියාම අමාරුයි.
මනස මනසට සාපේක්ෂ බව පිළිගන්නකොට මනසේ ආරම්භයක් අවසානයක් නැතිව යනවා කියලා කීව කතාවට එකඟයි. වංගීස එයාටත් නොදැනි විඥාන වාදයට වගේම භෞතික වාදයටත් ලව් කරන්නේ එතෙන්දි.